"The poet only asks to get his head into the heavens. It is the logician who seeks to get the heavens into his head. And it is his head that splits." G.K. Chesterton

Wednesday, September 18, 2019

Mariusz uwielbia matchę

Moja fascynacja herbatą, a od niedawna matchą, ewidentnie zainspirowała Martę do napisania tego uroczego wierszyka.

Na co ma dziś Mariusz smaczek?
Oczywista, że na macze!
Miesza, dmucha, siorbie, mlaszcze,
Strasznie mu wykręca paszczę ...
Pije ją i prawie płacze, z poświeceniem - nie inaczej! 

Wszystkim wokół zaś tłumaczy, jakie są walory maczy.







Friday, August 23, 2019

Eksplikacja reżyserska do filmu "Bracia"

Film „Bracia” to przypowiastka, która zestawia elementy natury ludzkiej takie jak obłuda i próżność aby alegorycznie przedstawić pewien archetyp ludzkich interakcji.




Film wstrzymuje się od stwierdzenia morału, czyli od jednoznacznego ocenienia wynikającej manipulacji, a zaledwie zwraca uwagę na nieunikniony brak kompatybilności pewnych postaw, a raczej ich kompatybilność, która jest skazaną na groteskę. Wielowarstwowość przekazu symbolicznego udostępnia szeroki wachlarz interpretacji – na przykład, mimo dość uniwersalnego przekazu, istnieje też możliwa interpretacja przypowiastki jako komentarza historycznego odnośnie systemów politycznych, opartych na utopijnej wizji świata, czy jako nawiązania do motywu rywalizacji braterskiej – w szerszym sensie rozumianego jako rywalizacji rodzeństwa – często występującego w biblijnych przypowieściach oraz w mitologii, czy w końcu osobistej interpretacji jako metafory podobnych sytuacji z naszego codziennego życia. Innymi słowy, film bez narzucania właściwej interpretacji, skłania widza do ogólnej refleksji nad nieodłącznymi elementami natury ludzkiej. 

Motyw obłudy, który w sposób kluczowy podszywa fabułę całego filmu, uwidacznia się wyraziście w fałszywej wizji lepszego świata przedstawionej przez Wielkiego Brata. Ten fałszywy obraz nawiązuje nie tylko do symptomów systemów politycznych, opartych na utopijnych mrzonkach, ale też bardziej powszechnego zjawiska manipulacji społecznej – cynicznej propagandy służącej wypaczeniu obrazu rzeczywistości dla celów osobistych lub wybranej grupy ludzi. Tym samym filmowi można przypisać bezpośrednie odniesienie do kanonu literackiego krytycznych esejów i powieści takich jak Moore’a (Utopia), Huxley’a (Nowy wspaniały świat), Orwella (Rok 1984), czy domyślne odniesienie do jeszcze szerszego, proto-filozoficznego oraz filozoficznego kanonu traktującego kwestie moralności – od Starego Testamentu i światowej mitologii począwszy a na współczesnych rozważaniach etycznych skończywszy.




Wybór formy fabuły jako bajki narracyjnej został umotywowany uniwersalnością tej formy literackiej – która stosownie odpowiada uniwersalności poruszonej tematyki – oraz łatwością adaptacji do medium filmu animowanego. A więc ten film wpisuje się tradycję, tak starą jak ludzkość – sięgając tradycji oralnej – rozpowszechnianej przez starożytnych i nowożytnych bajkopisarzy takich jak Ezop, Fedrus, czy La Fontaine, i nadal kultywowaną w nowożytnej oraz współczesnej twórczości polskich poetów, pisarzy, i filozofów takich jak Krasicki, Mickiewicz, Lem, czy Kołakowski.

Symboliczny motyw dzbana w sposób absurdalny karykaturyzuje obłudę podszywającą interakcję bohaterów oraz właściwą próżność jego roli jako identyfikatora statusu. Poza tym symbolika dzbana jest dość obszerna – chociażby jego rola w przypowieściach biblijnych czy sądzie skorupkowym starożytnej Grecji. W języku polskim dzban ma też bardzo ciekawe, współczesne znaczenie, które oferuje nam właściwą dwuznaczność – jako pejoratywny epitet, dzban znaczy tyle co głupiec. W internetowym plebiscycie, organizowanym przez Wydawnictwo Naukowe PWN, dzban wygrał tytuł młodzieżowego słowa roku 2018. Dzban to jednocześnie próżność i głupota Dużego Brata, który daje się uwieść wizji „wielkości urojonej”, ale zarazem próżnia ontologiczna realności tej wizji. Czyli symbolika jest rzeczywiście bogata i uniwersalna, więc powinna przemawiać do wszystkich – poza dzbanami, naturalnie.