Eksplikacja reżyserska do filmu "Bracia"

Film „Bracia” to przypowiastka, która zestawia elementy natury ludzkiej takie jak obłuda i próżność aby alegorycznie przedstawić pewien archetyp ludzkich interakcji.

Film wstrzymuje się od stwierdzenia morału, czyli od jednoznacznego ocenienia wynikającej manipulacji, a zaledwie zwraca uwagę na nieunikniony brak kompatybilności pewnych postaw, a raczej ich kompatybilność, która jest skazaną na groteskę. Wielowarstwowość przekazu symbolicznego udostępnia szeroki wachlarz interpretacji – na przykład, mimo dość uniwersalnego przekazu, istnieje też możliwa interpretacja przypowiastki jako komentarza historycznego odnośnie systemów politycznych, opartych na utopijnej wizji świata, czy jako nawiązania do motywu rywalizacji braterskiej – w szerszym sensie rozumianego jako rywalizacji rodzeństwa – często występującego w biblijnych przypowieściach oraz w mitologii, czy w końcu osobistej interpretacji jako metafory podobnych sytuacji z naszego codziennego życia. Innymi słowy, film bez narzucania właściwej interpretacji, skłania widza do ogólnej refleksji nad nieodłącznymi elementami natury ludzkiej. 

Motyw obłudy, który w sposób kluczowy podszywa fabułę całego filmu, uwidacznia się wyraziście w fałszywej wizji lepszego świata przedstawionej przez Wielkiego Brata. Ten fałszywy obraz nawiązuje nie tylko do symptomów systemów politycznych, opartych na utopijnych mrzonkach, ale też bardziej powszechnego zjawiska manipulacji społecznej – cynicznej propagandy służącej wypaczeniu obrazu rzeczywistości dla celów osobistych lub wybranej grupy ludzi. Tym samym filmowi można przypisać bezpośrednie odniesienie do kanonu literackiego krytycznych esejów i powieści takich jak Moore’a (Utopia), Huxley’a (Nowy wspaniały świat), Orwella (Rok 1984), czy domyślne odniesienie do jeszcze szerszego, proto-filozoficznego oraz filozoficznego kanonu traktującego kwestie moralności – od Starego Testamentu i światowej mitologii począwszy a na współczesnych rozważaniach etycznych skończywszy.

Wybór formy fabuły jako bajki narracyjnej został umotywowany uniwersalnością tej formy literackiej – która stosownie odpowiada uniwersalności poruszonej tematyki – oraz łatwością adaptacji do medium filmu animowanego. A więc ten film wpisuje się tradycję, tak starą jak ludzkość – sięgając tradycji oralnej – rozpowszechnianej przez starożytnych i nowożytnych bajkopisarzy takich jak Ezop, Fedrus, czy La Fontaine, i nadal kultywowaną w nowożytnej oraz współczesnej twórczości polskich poetów, pisarzy, i filozofów takich jak Krasicki, Mickiewicz, Lem, czy Kołakowski.

Symboliczny motyw dzbana w sposób absurdalny karykaturyzuje obłudę podszywającą interakcję bohaterów oraz właściwą próżność jego roli jako identyfikatora statusu. Poza tym symbolika dzbana jest dość obszerna – chociażby jego rola w przypowieściach biblijnych czy sądzie skorupkowym starożytnej Grecji. W języku polskim dzban ma też bardzo ciekawe, współczesne znaczenie, które oferuje nam właściwą dwuznaczność – jako pejoratywny epitet, dzban znaczy tyle co głupiec. W internetowym plebiscycie, organizowanym przez Wydawnictwo Naukowe PWN, dzban wygrał tytuł młodzieżowego słowa roku 2018. Dzban to jednocześnie próżność i głupota Dużego Brata, który daje się uwieść wizji „wielkości urojonej”, ale zarazem próżnia ontologiczna realności tej wizji. Czyli symbolika jest rzeczywiście bogata i uniwersalna, więc powinna przemawiać do wszystkich – poza dzbanami, naturalnie.